Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар, бірінші кезекте, мемлекеттік қызмет саласына қатысты бұзушылықтар болып табылады және бұл кездейсоқ емес.
«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Қазақстан Республикасының Заңында сыбайлас жемқорлықтың келесі анықтамасы берілген: «… заңда жеке немесе делдалдар арқылы мемлекеттік функцияларды жүзеге асыратын тұлғалар, сондай-ақ оларға теңестірілген тұлғалар өздерінің қызметтік өкілеттіктерін және оларға меншік құқығына ие болу мүмкіндіктері немесе оларды басқа да тәсілдермен пайдалану, сондай-ақ оларды жеке және заңды тұлғалардан заңсыз беру жолымен оларды сатып алу сол игіліктер мен артықшылықтарда көрсетілген.
Мемлекеттік қызметтерді дамыту және мемлекеттік аппараттың жұмысын ақпараттандыру, лауазымды тұлғалар мен азаматтардың тікелей байланыстарын қысқарту және сыбайлас жемқорлық үшін жағдайларды азайту бойынша кешенді шаралар қабылданды.
Егер сыбайлас жемқорлықты жою бойынша практикалық қадамдар туралы сөз қозғасақ, мұнда рецепттер әлемдегідей ескі және жақсы белгілі. Ең бастысы — қаржыны бөлу туралы шешім қабылдайтын жоғары лауазымды тұлғалар үшін кірістер мен шығыстардың мемлекеттік салық есебін енгізу. Бұл олардың отбасы мүшелеріне де қатысты. Байланысты бөлу туралы шешім қабылдайтын тұлғалардың қызметіне қоғамдық бақылау бойынша жұмысты ынталандыру қажет.
Азаматтардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл тәжірибесі туралы айтатын болсақ, онда оның деңгейінің төмендеуін атап өтуге болады, бірақ сауалнама деректері бойынша, адамдардың көңіл-күйі елдегі экономикалық жағдайға, сондай-ақ денсаулық сақтау, еңбек нарығындағы проблемалар, білім беру және қылмыс деңгейіне байланысты.
Естеріңізге сала кетейік, Қазақстанда 2025 жылға дейін сыбайлас жемқорлыққа қарсы ауқымды бағдарлама жүргізіліп жатыр. Ол жазалаудың сөзсіздігі қағидаты мен сыбайлас жемқорлыққа қарсы ойлауды насихаттауға негізделген.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске кешенді көзқарассыз барлық құқық қорғау органдарының күш-жігері, мемлекеттік органдардың, саяси партиялардың, қоғамдық бірлестіктердің және халықтың осы жұмысқа белсенді қатысуынсыз тиімді болмайтындығын атап өткім келеді. Осындай жолмен ғана біз сыбайлас жемқорлық деңгейін төмендете аламыз.
Еңбекші ауданы бойынша
Мемлекеттік кірістер басқармасының
бас маманы М.Абдикаримова
