Аты аңызға айналған палуан Қажымұқан Мұңайтпасов жайлы ел ішінде әңгіме көп.
Ескіден жеткен есті сөз бізге палуанның сал-серілігі, әншілігі, сондай-ақ көріпкелдік қасиеті де болған деседі. Ауыл адамдары балалары мазасызданса, палуанға түкіртіп, алақанына аунатып алады екен. Қолына алып, білегіне жатқызып, етегіне аунатып бергендерінің көбісі құлан-таза сауығып кетеді екен. Бірде атам әжеме «Мінәй, бесіндіге дейін ауру баланы алып келеді, мені үйде жоқ дерсің» депті. Сонда әжем «палуан-ау, келгенді қайтармаушы едің ғой» депті. Күн бесіндіге ауғанда бала көтерген келіншек пен кейуана келеді. Мінәйға: «Шешей, немеремнің ауырғанына аптадан асты, бетінің бері қарайтын түрі жоқ. Палуан жарықтық бізге шарапатын тигізіп, балама түкіріп берсе», – депті. Палуан оларды «ауруханаға апарыңдар» деп шығарып салады. Қанша жалынып-жалбарынса да кемпірдің немересін қолына алмайды. Олар кеткен соң Мінәй әжеме: «Ол бала бәрібір тірі қалмайды, кесел бойына сіңіп кеткен. Ертеңгі күні «палуанға апарып едім, жазылмады, түкірсе де беті бері қарамады» дейді» деп дүрсе қоя беріпті. Шынында да, бір-екі күн өткен соң Мінәй әже баланың шетінегенін естиді.
Меруерт ЕСКЕРМЕС, Қ.Мұңайтпасов атындағы облыстық спорт музейінің экскурсия жетекшісі, палуанның шөпшегі.
